Mijn proefschrift over governance in de gezondheidszorg

Al een aantal jaren onderzoek ik naast mijn gewone werk hoe de governance van de gezondheidszorg in elkaar zit. Ik wil daarop promoveren aan de Erasmus Universiteit. Pauline Meurs en Ruud Lapré zijn mijn promotoren. Het proefschrift is nu klaar en is door de kleine commissie geschikt voor verdediging gevonden. In februari 2007 vindt de openbare verdediging plaats. Dan verschijnt ook het boek. U zult dus nog even moeten wachten op het hele verhaal. Een tipje van de sluier kan ik nu vast oplichten.

Zorgaanbieders hebben te maken met drie soorten governance. Die zijn zo verschillend dat ik ze in het proefschrift governance werelden heb genoemd. In de eerste plaats is een zorgaanbieder een privaatrechtelijke rechtspersoon of natuurlijke persoon. Hij sluit een privaat contract voor de levering van zorg met de patiënt en een privaat contract met de verzekeraar (of zorgkantoor of straks gemeente). Bestuur en toezicht zijn ingericht volgens de principes van private governance. In de tweede plaats heeft de zorgaanbieder op allerlei manieren te maken met de overheid. Hij wordt geacht bij te dragen aan de realisatie van publieke doelen. Er is allerlei specifieke regelgeving en politici beschouwen de zorg ten onrechte als onderdeel van het publieke domein. De zorgaanbieder heeft dus te maken met de publieke governance wereld. Professionals en in het bijzonder dokters hebben hun eigen governance systemen om de belangen van de beroepsgroep te behartigen en de kwaliteit van het beroep op peil te houden. Hun keuzen zijn soms bepalend voor het functioneren van een zorgorganisatie. Denk bij voorbeeld aan het ontnemen van de opleidingsbevoegdheid aan een maatschap medisch specialisten in een ziekenhuis. In mijn proefschrift heb ik die governance wereld professionals governance genoemd. (ik heb niet gekozen voor professionele governance, omdat daarmee de tegenstelling met amateuristische wordt gesuggereerd).

Die drie governance werelden hebben hun eigen doelen, hun eigen moraal, hun eigen principes en instrumenten. Ze zijn deels onderling strijdig. Dat maakt governance in de zorg ingewikkeld Hoe dat wel of niet werkt heb ik onderzocht aan de hand van een aantal casussen. De conclusies is dat de combinatie van private, publieke en professionals governance zo ingewikkeld is dat deze niet borg staat voor het oplossen van bestuurlijke problemen en het garanderen van goede zorg. Door de ingewikkeldheid worden soms de verkeerde interventies gepleegd. Alleen iemand die snapt hoe het werkt en heel slim tegelijkertijd de drie governance werelden bespeelt kan iets voor elkaar krijgen. Het voorproefje van mijn dissertatie in Zorgvisie van mei 2006 heette niet voor niets ‘Schaken op drie borden’.